Yapay Mesane Kimler İçin Uygun Değildir?
Yapay mesane kimler için uygun değildir? Bu soru, mesanesi alınması gereken birçok hasta için oldukça önemlidir. Yapay mesane, bazı hastalarda yaşam kalitesini artırabilen bir seçenek olsa da, herkes için uygun değildir. Bu yöntemin uygulanabilmesi için hastanın genel sağlık durumu, yaşı, böbrek ve bağırsak fonksiyonları gibi birçok faktör göz önünde bulundurulur. Bu yazıda, yapay mesanenin kimlere önerilmediğini ve neden alternatif yöntemlerin tercih edildiğini basit ve anlaşılır bir şekilde açıklıyorum.
Yapay Mesane Kimler İçin Uygun Değildir?
Yapay mesane kimler için uygun değildir? Yapay mesane, mesanesi (idrar torbası) kanser, travma ya da başka ciddi hastalıklar nedeniyle alınmak zorunda kalan bazı hastalar için uygulanan özel bir cerrahi yöntemdir. Bu işlemde, genellikle ince bağırsaktan bir parça kullanılarak vücut içinde yeni bir mesane (idrar torbası) oluşturulur. Amaç, kişinin idrarını doğal yoldan, yani üretra (idrar kanalı) aracılığıyla yapmaya devam etmesini sağlamaktır. Görünüm olarak dışarıda bir torba olmaz, hasta idrarını tuvalette yapabilir. Bu yönüyle, psikolojik ve fiziksel konfor açısından oldukça avantajlı bir yöntemdir.
Ancak her hasta için bu yöntem uygun değildir. Çünkü yapay mesane, hem ameliyat süreci hem de sonrasındaki yaşam şekli açısından bazı sorumluluklar ve dikkat gerektirir. Vücudun genel durumu, böbreklerin çalışma kapasitesi, hastanın yaşı, diğer organlara ait hastalıklar ve kişinin idrar kontrolünü sağlayabilme yeteneği gibi pek çok faktör değerlendirilerek karar verilir. Bazı durumlarda ise yapay mesane yerine başka idrar boşaltma yöntemleri (örneğin karına takılan torba ya da başka yapılar) tercih edilir.
Böbrekleri İyi Çalışmayanlar
Yapay mesane kimler için uygun değildir? sorusunun cevaplarından biri, böbrek fonksiyonları yeterince iyi çalışmayan hastalardır. Yapay mesane ameliyatı, vücudun normal işleyişine bağlı olarak başarılı olur. Bu nedenle böbreklerin sağlıklı çalışması çok önemlidir. Böbrekler, vücuttaki atık maddeleri ve fazla suyu süzerek idrar yoluyla dışarı atılmasını sağlar. Yapay mesanede ise bağırsaktan alınan bir parça kullanılarak yeni bir idrar torbası oluşturulur ve idrar bu yeni mesanede birikir. Ancak, böbrekler yeterince iyi çalışmıyorsa, bu süreçte sorunlar ortaya çıkabilir.
Eğer böbrek fonksiyonları bozuksa, vücutta biriken atık maddeler ve sıvılar gerektiği gibi atılamaz. Bu durum, kanınızda toksinlerin birikmesine, elektrolit dengesizliklerine ve metabolik problemlere yol açabilir. Özellikle yapay mesanede kullanılan bağırsak dokusunun idrarla sürekli temas etmesi, bu sorunları daha da artırabilir. Böbrekler iyi çalışmadığında, vücut asit-baz dengesini korumakta zorlanabilir ve ciddi sağlık problemleri gelişebilir.
Ayrıca, böbreklerin zayıf olduğu durumlarda, ameliyat sonrası iyileşme süreci de riskli olabilir. Bu hastalarda enfeksiyon, sıvı dengesi problemleri ve metabolik komplikasyonlar daha sık görülür. Bu nedenlerle, böbrek fonksiyonları yeterli düzeyde olmayan hastalar genellikle yapay mesane ameliyatına uygun görülmez. Onlara, böbrek fonksiyonlarını daha az zorlayan ve vücuda daha az yük getiren farklı idrar boşaltma yöntemleri önerilir.
Özetle, böbrekleri iyi çalışmayan kişilerde yapay mesane uygulamak, hem ameliyat sonrası komplikasyon riskini artırır hem de uzun vadede yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden böbrek sağlığı, yapay mesane kararı verirken en önemli kriterlerden biridir.
İdrarını Kontrol Etmekte Zorlananlar
Yapay mesane kimler için uygun değildir? Sorusunun cevaplarından bir diğeri, zihinsel ya da fiziksel olarak idrarını düzenli kontrol edemeyen kişilerdir. Yapay mesane, mesane kanseri veya mesanenin alınmasını gerektiren başka sağlık sorunları sonrasında, hastanın yaşam kalitesini artırmak amacıyla cerrahi olarak oluşturulan bir yapıdır. Ancak, yapay mesaneler doğal mesane gibi otomatik olarak idrarı boşaltmaz. Bu nedenle hastaların bu sistemi bilinçli bir şekilde kullanabilmesi ve bazı fiziksel kabiliyetlere sahip olması gerekir.
Yapay mesaneyi etkili bir şekilde kullanabilmek için kişinin bazı temel işlevleri yerine getirebilmesi gerekir:
İdrarının geldiğini hissedebilmesi: Yapay mesanede sinir uyarıları doğal mesanedeki kadar etkin olmayabilir. Bu nedenle hasta, doluluğu hissetmekte zorlanabilir. Ancak çoğu hasta zamanla karnında bir doluluk hissi veya baskı fark ederek tuvalet ihtiyacını tanımayı öğrenir.
Karnını sıkarak idrarı yapabilmesi: Yapay mesanede idrarı dışarı atmak için karın kaslarının kullanılması gerekir. Bu nedenle kişi, karın kaslarını etkin bir şekilde kullanabiliyor olmalıdır. Karın içi basıncı artırılarak idrarın çıkarılması sağlanır. Bu işlem, doğal reflekslerle değil, bilinçli kas hareketleriyle gerçekleştirilir.
Tuvalete gitmeyi unutmaması: İdrar hissi zayıf olabileceği için, hasta düzenli aralıklarla tuvalete gitmeyi alışkanlık haline getirmelidir. Aksi takdirde yapay mesane dolabilir ve idrar kaçırma ya da geri akış gibi sorunlara yol açabilir.
Ancak bu süreci herkes kolayca yönetemez. Özellikle aşağıdaki durumlara sahip bireyler yapay mesane kullanımında zorluk yaşayabilir:
Zihinsel engeli olan bireyler: Tuvalete gitme zamanlamasını ve kas kullanımı gibi adımları hatırlamakta veya anlamakta zorlanabilirler.
Felç geçirmiş hastalar: Felç, kas kontrolünü engellediği için karın kaslarını yeterince kullanamayan bireyler idrarı boşaltmakta güçlük çekebilir.
Kaslarını yeterince kullanamayan kişiler: Kas zayıflığı, sinir hasarı veya nörolojik hastalıklar nedeniyle bazı bireyler karın kaslarını yeterince etkin kullanamayabilir. Bu durumda idrarın tam olarak boşaltılamaması, idrar yolu enfeksiyonları veya böbrek problemleri gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Sonuç olarak, yapay mesane ameliyatı planlanmadan önce hastanın fiziksel ve zihinsel durumu mutlaka detaylı olarak değerlendirilmelidir. Bu sistem, doğru hastalarda oldukça başarılı sonuçlar verebilirken, uygun olmayan bireylerde ciddi sorunlara neden olabilir.
Yaşı Çok İleride Olanlar veya Genel Sağlık Durumu Kötü Olanlar
Yapay mesane kimler için uygun değildir? Sorusunun cevaplarından biri, ileri yaşta olup genel sağlık durumu kötü olan hastalardır. Yapay mesane ameliyatı, teknik olarak oldukça karmaşık ve uzun süren bir cerrahi işlemdir. Bu operasyon sırasında karın içi büyük bir alana müdahale edilir, bağırsaklardan doku alınarak yeni bir mesane oluşturulur ve idrar yollarına bağlanır. Dolayısıyla bu ameliyat hem vücut açısından hem de cerrah açısından oldukça yoğun bir süreci içerir.
Ameliyatın başarıyla tamamlanabilmesi ve sonrasında vücudun iyileşme sürecine uyum sağlayabilmesi için hastanın genel sağlık durumunun iyi olması gerekir. Ancak bazı hasta gruplarında bu ameliyat ciddi riskler taşıyabilir:
Çok ileri yaştaki bireyler: Yaşlandıkça vücudun iyileşme kapasitesi azalır. Ayrıca yaşla birlikte kalp, akciğer, böbrek gibi organlarda da çeşitli fonksiyon kayıpları gelişebilir. İleri yaştaki bireylerde büyük ameliyatlara bağlı komplikasyon riski daha yüksektir ve iyileşme süreci daha yavaş olabilir. Bu nedenle, bu tür büyük cerrahiler bu hasta grubunda genellikle önerilmez.
Genel sağlık durumu zayıf olan hastalar: Kalp hastalığı, solunum problemleri, diyabet, böbrek yetmezliği, ileri derecede zayıflık ya da beslenme bozukluğu gibi sistemik hastalıkları olan bireylerde cerrahi riskler ciddi şekilde artar. Bu hastalarda ameliyat sırasında veya sonrasında enfeksiyon, iyileşme sorunları, organ yetmezliği gibi komplikasyonlar gelişebilir.
Bu gibi durumlarda hastanın hem ameliyatı kaldırması hem de sonrasındaki iyileşme sürecine uyum sağlaması zorlaşır. Ayrıca yapay mesane ameliyatı sonrası hastanın belirli sorumlulukları yerine getirmesi gerekir. Tuvalet ihtiyacını takip etmesi, karın kaslarını kullanarak idrarını yapması, düzenli olarak tuvalete gitmesi gibi beceriler gereklidir. Bu da yaşlı veya genel durumu zayıf olan bireyler için zorlayıcı olabilir.
Bu nedenle, yaşı çok ileri olan ya da genel sağlık durumu bu tür büyük bir cerrahiyi kaldıramayacak durumda olan hastalar için daha basit, güvenli ve etkili alternatifler tercih edilir. Bu alternatifler arasında:
İleal conduit (torba mesane) yöntemi: İdrarın karın cildine açılan bir stoma aracılığıyla dışarı atıldığı ve bir torbada toplandığı yöntemdir. Cerrahisi daha kısa sürer ve sonrası takip süreci daha basittir.
Üreterostomi gibi daha küçük cerrahi müdahaleler: Bu yöntemlerde idrar yolları doğrudan cilde bağlanabilir, böylece hastanın idrarını dışarı atması sağlanır.
Bu alternatif yöntemler, özellikle ileri yaştaki veya sistemik hastalıkları olan bireyler için daha güvenli ve konforlu bir seçenek olabilir. Her hasta için en uygun yöntem, bireysel sağlık durumu, yaşam beklentisi ve yaşam kalitesi hedeflerine göre belirlenmelidir. Genel sağlık durumu ameliyat kaldırmaya elverişli olmayan hastalar için uygun değildir. Peki yapay mesane kimler için uygun değildir?
İdrar Kanalında (Üretra) Hastalık Olanlar
Yapay mesane kimler için uygun değildir? Sorusunun cevaplarından bir diğeri, üretra yani idrar kanalında tümör ya da ciddi hastalığı bulunan kişilerdir. Yapay mesane ameliyatında temel amaç, hastanın idrarını tıpkı doğal şekilde, yani penis veya vajina yoluyla (üretra üzerinden) yapabilmesini sağlamaktır. Bu, hastanın yaşam kalitesini artıran ve dışarıda torba taşımadan idrarını yapmasına olanak tanıyan bir yöntemdir. Ancak bu yaklaşımın başarılı olabilmesi için idrar kanalı, yani üretra sağlıklı ve geçirgen olmalıdır.
Eğer hastada üretra ile ilgili bir hastalık varsa, yapay mesane bu kanala bağlanamaz ve ameliyat amacına ulaşamaz. Bu tür durumlarda yapay mesane genellikle uygun bir seçenek değildir. Özellikle aşağıdaki durumlar bu kararı etkiler:
Üretra bölgesinde tümör (kanser) varsa: Eğer hastalığın kendisi sadece mesanede sınırlı kalmayıp, idrar kanalına da yayılmışsa, bu durumda üretra da hastalık açısından riskli hale gelir. Böyle bir ortamda yapay mesanenin bu kanala bağlanması hem teknik olarak sakıncalı hem de kanserin tekrarlaması açısından risklidir.
Üretra bölgesinde daha önce ciddi hastalıklar geçirilmişse: Geçmişte geçirilmiş idrar kanalı enfeksiyonları, travmalar, darlık ameliyatları veya radyoterapi gibi işlemler bu bölgenin yapısını bozabilir. Doku yapısı bozulmuş, zayıflamış ya da daralmış bir üretraya yeni yapılan mesaneyi bağlamak teknik olarak zor olabilir ve komplikasyon riski taşır.
Bu tür durumlarda, ameliyat öncesi yapılan değerlendirmelerde üretranın durumu mutlaka ayrıntılı olarak incelenir. Gerekirse üretra endoskopisi (kamera ile içeri bakılması), görüntüleme yöntemleri ve biyopsiler kullanılarak bu bölgedeki riskler değerlendirilir.
Eğer üretra kullanılmaya uygun değilse, yapay mesane yerine farklı idrar yolları oluşturma teknikleri tercih edilir. Bu alternatif yöntemlerde idrar doğrudan karın duvarına açılan bir açıklıktan (stoma) dışarı alınır ve hasta dışarıya takılan özel torbalar aracılığıyla idrarını toplar. Bu yöntemler:
Üreterleri doğrudan cilde bağlayan üreterostomi,
Bağırsaktan kısa bir parça kullanarak cilde bağlanan ileal conduit (Bricker yöntemi) gibi daha pratik çözümleri içerir.
Sonuç olarak, idrar kanalında hastalık olan bireylerde yapay mesane ameliyatı hem teknik olarak mümkün olmayabilir hem de hastalık açısından riskli olabilir. Bu nedenle, her hastanın durumu bireysel olarak değerlendirilir ve en güvenli, uzun vadede en sağlıklı sonucu verecek cerrahi yöntem seçilir. Üretra yani idrar kanalında tümör ya da darlık olan kişiler yapay mesane için uygun değildir. Peki yapay mesane kimler için uygun değildir?
Bağırsaklarında Sorun Olanlar
Yapay mesane kimler için uygun değildir? Sorusunun cevaplarından biri, bağırsak hastalığı olan ya da bağırsak cerrahisi geçirmiş hastalardır. Yapay mesane, mesane kanseri gibi nedenlerle mesanenin alınmasından sonra idrar depolamak amacıyla oluşturulan yeni bir yapıdır. Bu yeni mesane, vücutta halihazırda bulunan ince bağırsaktan bir parça kullanılarak yapılır. Ancak bu işlem her hastaya uygulanamaz. Çünkü bağırsakların bu cerrahiye uygun ve sağlıklı olması şarttır.
Bazı hastalarda ise çeşitli nedenlerle bağırsaktan yapay mesane oluşturulması mümkün ya da güvenli değildir. Bu durumlarda yapay mesane tercih edilmez, başka alternatif yollar değerlendirilir.
Yapay mesanenin uygun olmadığı bazı bağırsak sorunları şunlardır:
Daha önce büyük bağırsak ameliyatı geçirenler: Daha önce kalın bağırsak veya ince bağırsak ameliyatı geçirmiş olan kişilerde bağırsak yapısı değişmiş olabilir. Özellikle büyük bir bölüm alınmışsa, geriye kalan bağırsak kısmı hem yetersiz olabilir hem de yeni bir cerrahiye uygun olmayabilir. Ayrıca önceki ameliyatlara bağlı olarak karın içinde yapışıklıklar gelişmiş olabilir, bu da cerrahi riski artırır.
Bağırsak hastalığı olanlar (örneğin Crohn hastalığı): Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları, bağırsak duvarını zayıflatır ve ilerleyici hasara yol açar. Bu hastalıklarda bağırsaktan yapay mesane yapmak hem doku açısından sağlıksız olur hem de sonrasında ciddi komplikasyonlara (örneğin enfeksiyon, fistül, tıkanma) neden olabilir. Ayrıca bu hastalıklar kronik olduğu için ilerleyen dönemlerde yapay mesanede de sorunlar çıkabilir.
Bağırsakları yapışık veya kısa olanlar: Daha önce geçirilmiş karın ameliyatları, enfeksiyonlar ya da karın zarını ilgilendiren hastalıklar nedeniyle bağırsaklar karın içinde birbirine yapışabilir. Bu da cerrahın bağırsaktan güvenli bir şekilde doku almasını zorlaştırır. Ayrıca bazı hastalarda doğuştan ya da başka nedenlerle bağırsak uzunluğu yetersiz olabilir. Bağırsağın bir kısmı mesane yapımında kullanıldığında, geriye kalan bölümün sindirim görevini yeterince yerine getirebilmesi gerekir. Bu nedenle kısa bağırsaklı hastalarda bu yöntem uygun değildir.
Bu tür durumlar ameliyat öncesi dikkatle değerlendirilmelidir. Gerekirse görüntüleme yöntemleri, endoskopi ya da geçmiş ameliyat kayıtları incelenerek hastanın bağırsak yapısı analiz edilir.
Eğer bağırsak yapısı yapay mesane için uygun değilse, cerrahlar daha basit ve güvenli alternatifleri değerlendirmeye yönelir. Bu alternatifler arasında:
İleal Loop (Bricker yöntemi): Daha kısa bir bağırsak parçası kullanılarak yapılan ve idrarın karın cildine açılan bir açıklıktan dışarı alınmasını sağlayan yöntem.
Üreterostomi: İdrar kanallarının (üreterlerin) doğrudan cilde bağlanmasıyla oluşturulan basit bir yöntem.
Bu alternatifler, bağırsak sağlığı sorunları olan hastalarda genellikle daha güvenli ve uygulanabilir seçeneklerdir.
Sonuç
Yapay mesane kimler için uygun değildir? sorusunun cevabı, aslında her hastanın durumuna özel olarak değişir. Böbrek fonksiyonları yetersiz olanlar, ileri yaştaki veya fiziksel güç kaybı yaşayan hastalar, bazı bağırsak ve idrar yolu problemleri olan kişiler bu yöntem için uygun olmayabilir. En doğru karar, hastanın durumu değerlendirilerek uzman doktorlar tarafından verilir. Unutmayın, amaç sadece idrarı boşaltmak değil, aynı zamanda güvenli, rahat ve sürdürülebilir bir yaşam şekli sunmaktır.
Kaynaklar:
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4310095/
- https://my.clevelandclinic.org/health/procedures/bladder-reconstruction-surgery
Üroloji Doktoru
Mesane kanseri, tanı ve tedavisi ve yapay mesane alanında uzmandır. İstanbul’da hasta kabul etmektedir.