Mesane Kanseri Risk Sınıflaması
Mesane kanseri risk sınıflaması, özellikle yüzeyel (kası tutmayan) hastalarda (Ta, T1, Tis) hastalığın nüks (rekürrens) ve progresyon (invazyon ve metastaz) riskini tahmin etmek amacıyla kullanılır. Bu sınıflama, tedavi stratejisinin belirlenmesinde kritik rol oynar.
Mesane kanseri, mesane duvarını döşeyen hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür ve en sık görülen tipi ürotelyal (transizyonel hücreli) karsinomdur. Genellikle idrarda kanama (hematüri) ilk belirti olarak görülür. Sigara kullanımı, bazı kimyasal maddelere maruz kalma ve kronik mesane enfeksiyonları risk faktörleri arasındadır. Erken evrede yakalandığında tedavi şansı oldukça yüksektir ve genellikle cerrahi girişim, intravezikal tedavi (örneğin BCG) veya sistemik tedavi seçenekleri değerlendirilir. Düzenli takip, nüks riski nedeniyle hayati öneme sahiptir.
Mesane Kanseri Risk Sınıflaması Nedir?
Mesane kanserinde risk sınıflaması; tümörün derecesi, evresi, sayısı, büyüklüğü, CIS varlığı ve nüks/progresyon öyküsüne göre hastayı düşük, orta ve yüksek risk gruplarına ayırır.
Bu sınıflama en çok EAU (European Association of Urology) ve AUA (American Urological Association) kılavuzlarında kullanılır.
EAU 2024 Güncel NMIBC Mesane Kanseri Risk Sınıflaması
| Risk Grubu | Özellikler | Açıklama |
|---|---|---|
| Düşük Risk | – Primer, tek odaklı, <3 cm – Ta – Low grade – CIS yok | Nüks ve progresyon riski düşüktür. |
| Orta Risk | – Multipel veya >3 cm – Low grade – Nüks eden – Ta | Nüks riski artmış, progresyon orta düzeyde. BCG veya mitomisin gerekebilir. |
| Yüksek Risk | – T1 – High grade (Ta/T1) – CIS varlığı – Multipel, >3 cm – LVI varsa – Sık nüks veya hızlı nüks | BCG + sıkı takip veya radikal sistektomi gerekebilir. Progresyon riski yüksektir. |
| Çok Yüksek Risk | – T1 + CIS – T1 + LVI (+) – T1 + High grade + hızlı nüks – Variant histoloji (mikropapiller, plasmacytoid vb.) | Progresyon riski çok yüksek, primer radikal sistektomi düşünülür. |
Not: Risk sınıflaması, sadece nüks/progresyon öngörüsü değil, aynı zamanda tedavi algoritmalarını belirlemek için kullanılır (örneğin hangi hastaya BCG, hangisine radikal cerrahi önerileceği).
Mesane Kanseri Risk Sınıflaması Ne İşe Yarar?
Mesane kanseri risk sınıflaması, hastalığın seyrini öngörmek ve en uygun tedavi yöntemini belirlemek için kullanılır. Özellikle yüzeyel (non-invaziv) mesane kanserlerinde, tümörün derecesi, evresi, çapı, sayısı ve nüks geçmişine göre hastalar düşük, orta veya yüksek risk grubuna ayrılır. Bu sınıflama sayesinde hangi hastaların yalnızca takip ile izlenebileceği, hangilerinde BCG gibi ek tedavilerin gerektiği veya daha agresif bir yaklaşımın uygulanması gerektiği belirlenebilir. Böylece tedavi, hastalığın ciddiyetine göre kişiye özel olarak planlanır.
Nüks ve Progresyon Riskini Belirler
Düşük riskli hasta → daha az invazif ve ekonomik tedavi ile takip edilebilir.
Yüksek riskli hasta → daha agresif yaklaşım gerekir.
Tedavi Planlamasına Rehberlik Eder
Düşük riskli: TUR-T sonrası tek doz mitomisin yeterli olabilir.
Orta riskli: 6 hafta intravezikal kemoterapi + risk bazlı idame.
Yüksek riskli: BCG indüksiyon + idame, gerektiğinde radikal sistektomi.
Takip Sıklığını Belirler
Yüksek risklilerde sistoskopi takibi daha sık yapılır (örneğin 3 ayda bir).
Düşük risklilerde yıllık kontroller yeterli olabilir.
Klinik Çalışmalara Hasta Seçiminde Kullanılır
Risk grupları, immünoterapi veya hedefe yönelik tedavi denemelerinde stratifikasyon sağlar.
EORTC Risk Skoru
EORTC (European Organisation for Research and Treatment of Cancer), 2596 NMIBC vakasından geliştirdiği risk hesaplama skoru ile her hasta için 5 yıllık nüks ve progresyon olasılığı yüzdesel olarak hesaplanabilir. Göz önünde bulundurulan parametreler:
Tümör sayısı
Tümör boyutu
Önceki nüks var mı
T evresi (Ta/T1)
Tümör derecesi (Low/High grade)
CIS varlığı
Hesaplama araçları online mevcuttur ve multidisipliner konseylerde kullanılabilir.
Sonuç
Sonuç olarak, mesane kanseri risk sınıflaması, hastalığın gidişatını tahmin etmede ve hastaya özel, doğru tedavi planını oluşturmada kritik bir rol oynar. Bu sınıflama sayesinde hem aşırı tedaviden kaçınılabilir hem de yüksek riskli hastalarda erken ve etkili müdahale ile yaşam süresi ve kalitesi artırılabilir. Her hasta için doğru risk değerlendirmesi, başarılı bir mesane kanseri yönetiminin temel taşlarından biridir.
Mesane kanseri risk sınıflaması, özellikle non-invaziv evrede hastalığın biyolojik davranışını öngörmek ve kişiselleştirilmiş tedavi için kritik bir araçtır. Sınıflama, hem tedavi seçiminde hem de izlem planında anahtar rol oynar. Klinik kararlar sadece patolojiye değil, bu sınıflamaya göre de şekillendirilmelidir.
Prof. Dr. Yusuf İLBEY
Üroloji Doktoru
Kaynaklar: