Lamina Propria İnvazyonu
Mesane kanserinde lamina propria invazyonu, tümörün ürotelyum tabakasını geçerek hemen altındaki ince bağ dokusu katmanı olan lamina propria’ya yayılması anlamına gelir. Bu durum patolojik olarak pT1 evresi ile tanımlanır. Lamina propria invazyonu, tümörün yüzeyel kalmasına rağmen, kan ve lenf damarlarına daha yakın bir alana ulaştığı için lenf nodu metastazı ve ilerleme riski taşır. Bu yüzden lamina propria invazyonu, mesane kanserinde kritik bir dönüm noktasıdır; tedavi planlamasında basit intravezikal tedaviden daha agresif yaklaşımlar gerekebilir. Standart tedavi, tümörün transüretral rezeksiyonla (TUR-M) tamamen temizlenmesi, ardından yüksek riskli özellikler varsa intravezikal BCG immünoterapisi uygulanmasıdır. Bazı yüksek riskli pT1 hastalarda, özellikle kötü patolojik özellikler (örneğin lenfovasküler invazyon, variant histoloji) varsa, erken dönemde radikal sistektomi de önerilebilir.
Mesane Duvarı Hangi Tabakalardan Oluşur?
Mesane Duvarı Tabakaları
Mesane duvarı, içten dışa doğru beş ana tabakadan oluşur:
Ürotelyum (Transizyonel Epitel)
Mesanenin en iç yüzeyini kaplayan hücre tabakasıdır.
İdrarla doğrudan temas halindedir.
Çok katlıdır ve idrarın toksik etkilerine karşı koruma sağlar.
Mesane kanserlerinin büyük kısmı bu tabakadan (ürotelyal hücrelerden) kaynaklanır.
Lamina Propria
Ürotelyumun hemen altında yer alan gevşek bağ dokusu katmanıdır.
İçinde küçük kan damarları, lenf damarları ve sinirler bulunur.
Tümörün lamina propria’ya invazyonu, pT1 evresi ile tanımlanır ve klinik önemi yüksektir.
Muskularis Mukozae (Bazen Var)
Lamina propria içinde yer alan, ince bir düz kas tabakasıdır.
Tüm mesane alanlarında belirgin olmayabilir.
Ürotelyal tümörlerin invazyon derinliğini belirlemede yardımcıdır (mikroskopik düzeyde önemlidir).
Muskularis Propria (Detrusor Kas)
Mesanenin kalın kas tabakasıdır.
İdrarın depolanmasını ve boşaltılmasını sağlayan esas kas liflerinden oluşur.
Tümörün bu tabakaya invazyonu pT2 evresi olarak adlandırılır ve kas invaziv mesane kanseri anlamına gelir.
Adventisya / Seroza
Muskularis propria’nın dışındaki en dış tabakadır.
Adventisya: Mesanenin karın boşluğuna temas etmeyen bölgelerinde bulunan gevşek bağ dokusu katmanıdır.
Seroza (Periton örtüsü): Mesanenin karın boşluğuna bakan üst kısmında bulunur.
Tümörün bu tabakaya ulaşması daha ileri evre (pT3-pT4) anlamına gelir.
Kısaca özetleyecek olursak içten dışa;
Ürotelyum → Lamina Propria → Muskularis Mukozae → Muskularis Propria → Adventisya/Seroza
Lamina Propria İnvazyonu (pT1) Ne Demek?
Mesane Kanseri Lamina Propria İnvazyonu
Mesane kanseri, idrar kesesinin iç yüzeyini döşeyen ürotelyumdan kaynaklanır ve hastalığın evresi tümörün mesane duvarında ne kadar derine ilerlediğine göre belirlenir. Lamina propria invazyonu, mesane kanserinin ürotelyumu aşıp hemen altındaki ince bağ dokusu katmanı olan lamina propria’ya ilerlemesidir.
Lamina propria, ürotelyum ile mesane kas tabakası (muskularis propria) arasında yer alır ve içinde damarlar, lenfatikler ve bağ dokusu bulunur. Tümör bu katmana ulaştığında, lenf damarlarına yakınlığı nedeniyle yayılma ve ilerleme riski belirgin şekilde artar. Bu nedenle lamina propria invazyonu, mesane kanserinde önemli bir kötü prognostik faktördür ve pT1 evresi olarak sınıflandırılır. Tedavi ve izlem bu evrede dikkatle planlanmalıdır.
Lamina propria invazyonu olan mesane kanserlerinde belirtiler genellikle yüzeyel mesane tümörleriyle benzerdir. En sık karşılaşılan belirti ağrısız makroskopik hematüridir (idrarda kan görülmesi). Ayrıca sık idrara çıkma, ani idrara sıkışma ve idrar yaparken yanma gibi irritatif semptomlar da görülebilir.
Tanıda ilk adım genellikle ultrasonografi veya idrar sitolojisidir. Tanıyı kesinleştirmek için sistoskopi yapılarak mesane içi doğrudan gözlemlenir ve şüpheli lezyonlardan biyopsi alınır. Tanısal ve tedavi amaçlı olarak transüretral rezeksiyon (TUR-M) yapılır. TUR-M örneğinin patolojik incelemesi, tümörün lamina propria’ya invazyon yapıp yapmadığını ve varsa invazyon derinliğini gösterir. Kas tabakasının örnekte bulunması ve değerlendirilmesi, doğru evreleme için kritiktir.
Lamina Propria İnvazyonu Tedavi
Lamina propria invazyonu (pT1) saptanan hastalarda öncelikle tüm tümörün eksiksiz şekilde transüretral rezeksiyonu (TUR-M) yapılır. Yüksek risk taşıyan hastalarda (örneğin tümörün büyük olması, çok odaklı olması, yüksek dereceli olması, lenfovasküler invazyon varlığı gibi durumlar) ikinci bir TUR-M (re-TUR) yapılması önerilir. Sonrasında intravezikal BCG immünoterapisi uygulanarak nüks ve progresyon riski azaltılmaya çalışılır. Çok yüksek riskli pT1 hastalarda erken radikal sistektomi (mesanenin alınması) düşünülebilir.
Sonuç
Lamina propria invazyonu, mesane kanserinin yüzeyel evrede olmakla birlikte daha agresif bir davranış gösterebileceği kritik bir noktayı temsil eder. Doğru evreleme, tam rezeksiyon, etkin intravezikal tedavi ve yakın izlem, hastalığın progresyonunu önlemek için hayati önemdedir. Yüksek riskli özellikler taşıyan hastalarda erken radikal tedavi kararı, uzun dönem sağkalımı belirleyebilir.
Kaynaklar:
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022534717552726
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8401635/
Üroloji Doktoru