Sistoskopi Nedir?

Sistoskopi, idrar yollarını ve mesaneyi doğrudan görüntülemek amacıyla yapılan endoskopik bir tanı ve tedavi yöntemidir. Bu işlemde, sistoskop adı verilen ince, ışıklı ve kameralı bir cihaz idrar kanalından (üretra) mesaneye ilerletilir. Görüntüler ekrana yansıtılarak mesane iç yüzeyi ayrıntılı şekilde incelenir.

Sistoskopi Nedir?

Özetleyecek olursak mesane endoskopisi şu durumların tanısında kullanılır;

• Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları

• İdrarda kan görülmesi (hematüri)

• Mesane kanseri şüphesi veya takibi

• İdrar yapma zorlukları

• Taş veya yabancı cisim varlığının araştırılması

• Mesane iltihabı veya yapısal bozuklukların değerlendirilmesi

Sistoskopi Nasıl Yapılır?

Mesane Endoskopisi

Mesane endoskopisi öncesinde hastaya işlem hakkında ayrıntılı bilgi verilir, olası riskler ve işlem adımları açıklanır. Çoğu zaman lokal anestezi jeli kullanılarak idrar kanalı (üretra) uyuşturulur; bu sayede hastanın işlem sırasında ağrı veya rahatsızlık hissetmesi en aza indirilir. Bazı durumlarda, özellikle tedavi amaçlı uygulamalarda, spinal veya genel anestezi tercih edilebilir.

İşlem sırasında, ucunda kamera ve ışık bulunan sistoskop yavaşça idrar kanalından mesaneye doğru ilerletilir. Mesane içerisine steril sıvı verilerek organın iç yüzeyi tam olarak görülebilecek şekilde genişletilir. Doktor, mesane mukozasını dikkatle inceler; kızarıklık, tümör, taş, yara veya iltihap gibi olası anormallikleri gözlemler.

Mesane endoskopisi genellikle 5–15 dakika sürer; ancak biyopsi alınması, küçük taşların çıkarılması veya kanama durdurma gibi ek işlemler yapılırsa süre biraz uzayabilir. Bu esnada şüpheli alanlardan biyopsi örnekleri alınabilir, küçük taşlar veya yabancı cisimler çıkarılabilir ya da kanayan bölgeler yakılarak durdurulabilir. İşlem tamamlandıktan sonra sistoskop çıkarılır ve hasta kısa bir gözlem süresinin ardından genellikle aynı gün evine dönebilir.

Sistoskopi Erkeklerde Nasıl Yapılıyor?

Erkeklerde üretra daha uzun ve dar olduğundan sistoskopun mesaneye ulaşması biraz daha yavaş ve dikkatli yapılır. Lokal anestezik jel mutlaka uygulanır. İşlem sırasında penisin uygun pozisyonda tutulması ve nazik ilerleme önemlidir.

Sistoskopi Kadınlarda Nasıl Yapılıyor?

Kadınlarda üretra daha kısa ve geniş olduğu için işlem genellikle daha hızlı ve daha az rahatsızlık hissi ile tamamlanır. Yine antiseptik temizlik ve lokal anestezik jel uygulanması standarttır.

Sistoskopi Türleri

Sistoskopi Acı Verir mi?

Lokal anestezik jel sayesinde işlem sırasında genellikle ciddi ağrı hissedilmez, ancak idrar kanalından aletin geçişi sırasında kısa süreli yanma veya batma hissi olabilir. Bu his, özellikle erkeklerde üretranın daha uzun olması nedeniyle biraz daha belirgindir. İşlem sonrası ise 1–2 gün hafif yanma veya sızı normaldir.

Sistoskopi Ameliyatı Kaç Saat Sürer?

Tanısal amaçlı yapılan sistoskopi genellikle 5–10 dakika içinde tamamlanır. Ancak işlem sırasında biyopsi alınması veya taş, tümör gibi ek müdahaleler yapılması gerekirse süre 20–30 dakikaya kadar uzayabilir.

Sistoskopi Kesin Sonuç Verir mi?

Sistoskopi, mesane iç yüzeyini doğrudan görmeyi sağladığı için mesane tümörleri, taşlar, iltihaplar veya yapısal bozukluklar konusunda en güvenilir tanı yöntemlerinden biridir. Ancak kesin tanı, şüpheli alanlardan alınan biyopsinin patolojik incelemesi ile konur.

Sistoskopi Yapılırken Hasta Uyutulur mu?

Tanısal sistoskopiler çoğunlukla lokal anestezik jel ile, hastanın uyanık olduğu şekilde yapılır. Ancak tedavi amaçlı veya uzun sürecek işlemlerde spinal (belden uyuşturma) ya da genel anestezi ile uyutularak yapılması tercih edilebilir.

Sistoskopi Sırasında Biyopsi Alınabilir mi?

Evet. Şüpheli lezyon veya tümör görüldüğünde sistoskopi sırasında küçük parçalar alınarak patolojiye gönderilir. Bu işlem genellikle aynı seansta yapılır ve biyopsi alanı işlem bitiminde kontrol edilir.

Sistoskopiden Sonra Sonda Takılır mı?

Tanısal sistoskopilerden sonra genellikle sonda gerekmez. Ancak biyopsi alınmışsa, işlem uzun sürmüşse veya mesane içi kanama varsa geçici olarak sonda takılabilir.

Sistoskopi Sonrası Cinsel İlişkiye Girilir mi?

İşlem sonrası ilk 24–48 saat cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir. Bu süre içinde idrar yolunda hassasiyet ve enfeksiyon riski olabilir. Şikâyetler geçtikten sonra cinsel hayata dönülebilir.

Sistoskopi Kaç Dakika Sürer?

Basit tanısal sistoskopiler genellikle 5–10 dakika sürer. Ek girişim gerekirse bu süre uzayabilir.

İyileşme Süreci

Sistoskopiden sonra hafif yanma, sık idrara çıkma ve idrarda hafif kanama birkaç gün sürebilir. Bol sıvı tüketmek, istirahat etmek ve doktorun önerdiği ilaçları kullanmak iyileşmeyi hızlandırır. Genellikle 2–3 gün içinde şikâyetler tamamen geçer.

Sistoskopi Sonrası Yanma Nasıl Geçer?

Bol su içmek idrar yolunu temizler ve yanma hissini azaltır. Doktorun önerdiği antibiyotik veya ağrı kesiciler kullanılabilir. Şikâyetler 2–3 günden uzun sürerse, ateş veya şiddetli ağrı olursa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Mesane Kanseri Tanı ve Takibinde Sistoskopi

Mesane kanserinde mesane endoskopisi, hem tanı koymada hem de tedavi sonrası takipte en önemli yöntemdir. İdrarda kanama veya mesane tümöründen şüphelenilen durumlarda, mesane endoskopisi ile mesanenin iç yüzeyi doğrudan görülür ve şüpheli alanlardan biyopsi alınır. Bu sayede tümörün varlığı, yeri, boyutu ve görünümü net olarak belirlenir. Mesane kanseri tanısı konan hastalarda, tedavi (örneğin TUR-M ameliyatı veya intravezikal tedavi) sonrası belirli aralıklarla tekrar mesane endoskopisi yapılır. Bu takip, tümörün yeniden oluşup oluşmadığını (nüks) veya yeni lezyon gelişimini erken tespit etmeyi sağlar. Böylece hastalık ilerlemeden gerekli müdahale yapılabilir.

Sistoskopinin Olası Riskleri ve Yan Etkiler

Mesane endoskopisi genellikle güvenli bir işlemdir; ancak her tıbbi girişimde olduğu gibi bazı yan etkiler ve riskler görülebilir. İşlemden sonraki ilk birkaç saat veya gün içinde hafif yanma hissi ve sık idrara çıkma normal kabul edilir. Bu belirtiler, idrar kanalının kısa süreli tahriş olmasından kaynaklanır ve genellikle bol sıvı tüketimi ile birkaç gün içinde kendiliğinden düzelir.

Bir diğer yaygın ve genellikle zararsız durum, idrarda hafif kanama görülmesidir. Bu kanama birkaç gün sürebilir; koyu kırmızı veya pıhtılı hale gelirse mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu, nadir ancak olası bir komplikasyondur. Enfeksiyon geliştiğinde idrarda kötü koku, bulanıklık, ateş veya şiddetli yanma gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu durumda antibiyotik tedavisi gerekebilir.

Çok nadir olarak, sistoskopun ilerletilmesi sırasında üretra yaralanması meydana gelebilir. Bu durumda idrarda aşırı kanama, şiddetli ağrı veya idrar yapamama görülebilir ve acil müdahale gerekebilir.

Genel olarak, mesane endoskopisi sonrası yan etkiler hafif ve geçicidir; ancak şiddetli veya uzun süren şikâyetler mutlaka hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Sistoskopi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Mesane endoskopisi sonrası iyileşme süreci genellikle hızlı ve sorunsuzdur; ancak bazı basit önlemler, hem konforu artırır hem de olası komplikasyonların önüne geçer. İşlemden sonraki ilk günlerde bol su içmek, idrar yollarının temizlenmesine ve olası enfeksiyon riskinin azalmasına yardımcı olur. Özellikle gün boyunca düzenli aralıklarla sıvı almak, işlem sırasında mesaneye verilen sıvının ve küçük kan pıhtılarının daha hızlı atılmasını sağlar.

Hastalar, işlemden sonra hafif yanma hissi veya sık idrara çıkma yaşayabilir; bu durum birkaç gün içinde azalır. Ancak şiddetli ağrı, yüksek ateş, pıhtılı veya koyu kırmızı renkli idrar, uzun süren kanama gibi durumlarda vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Bu tür belirtiler, enfeksiyon veya nadiren gelişebilecek bir yaralanmanın işareti olabilir.

Bazı hastalarda, hekim önerisine bağlı olarak, sistoskopi sonrası kısa süreli antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Bu, özellikle enfeksiyon riski yüksek olan veya işlem sırasında biyopsi alınan hastalarda tercih edilir. Ayrıca işlemden hemen sonra ağır egzersiz, aşırı efor ve cinsel ilişkiden bir-iki gün kaçınılması, iyileşme sürecini destekler.

Doğru bakım ve doktor önerilerine uyulduğunda, mesane endoskopisi sonrası dönemde komplikasyon gelişme riski oldukça düşüktür.

Sonuç

Sonuç olarak, sistoskopi; mesane ve idrar yollarının doğrudan, ayrıntılı şekilde incelenmesini sağlayan güvenilir ve etkili bir tanı yöntemidir. Erken tanı imkânı sunarak mesane tümörleri, taşlar, iltihap ve yapısal bozukluklar gibi birçok problemi zamanında ortaya çıkarır. Gerek tanı gerekse küçük cerrahi müdahaleler için kullanılabilen bu yöntem, doğru ellerde uygulandığında yüksek başarı ve güvenlik sağlar. Düzenli takiplerde kullanılması ise hastalıkların ilerlemeden kontrol altına alınmasına önemli katkı verir.

Kaynaklar:

1. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/cystoscopy/about/pac-20393694
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/16553-cystoscopy
3. https://www.nhs.uk/tests-and-treatments/cystoscopy/

Prof. Dr. Yusuf İlbey

Üroloji Doktoru
Mesane kanseri, tanı ve tedavisi ve yapay mesane alanında uzmandır. İstanbul’da hasta kabul etmektedir.

Tüm Yazıları Oku | Randevu Al