Mesane Kanseri Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Mesane kanseri, idrar kesesi olarak da bilinen mesanenin iç yüzeyini kaplayan hücrelerde gelişen bir kanser türüdür. Mesane tümörü olarak da bilinir. Mesane, böbreklerden gelen idrarı depolayan ve vücuttan atılmadan önce tutan içi boş, kaslı bir organdır. Bu yazıda, mesane kanseri hakkında bilmeniz gereken her şeye değinmeye çalışacağım.  Nedenlerinden belirtilerine, teşhisinden tedavi seçeneklerine kadar bu hastalıkla ilgili önemli bilgileri bu yazıda bulabilirsiniz.

Mesane Kanseri Nedir?

Mesane kanseri, mesanenin içini örten hücrelerin anormal şekilde çoğalması sonucu oluşan bir kanser türüdür. En sık görülen türü ürotelyal karsinom olup, mesaneyi kaplayan ürotelyum dokusundan kaynaklanır. Bu hastalık genellikle idrarda kan görülmesi (hematüri), idrar yaparken ağrı veya sık idrara çıkma gibi belirtilerle ortaya çıkar. Sigara kullanımı, kimyasallara maruz kalma ve kronik mesane enfeksiyonları gibi faktörler mesane kanseri riskini artırır. Erken teşhis edildiğinde tedavi şansı daha yüksektir; ancak ilerleyen evrelerde çevre dokulara ve organlara yayılabileceğinden düzenli takip ve tedavi büyük önem taşır.

Mesane Kanseri Türleri

Mesane kanserinin en yaygın türü, mesanenin iç yüzeyini kaplayan hücrelerden kaynaklanan ürotelyal karsinomdur (transizyonel hücreli karsinom, tcc, olarak da bilinir). Daha nadir olarak, skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom türleri de görülebilir. Skuamöz hücreli karsinom genellikle uzun süreli irritasyon veya enfeksiyonlarla ilişkilidir; adenokarsinom ise mesanedeki glandüler hücrelerden gelişir. Mesane kanseri yüzeyel kalabilir veya derin dokulara ve çevre dokulara yayılabilir, bu nedenle erken teşhis tedavi başarısı açısından büyük önem taşır.

Mesane Kanserinin Nedenleri ve Risk Faktörleri

Mesane kanserinin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörlerinin hastalığın gelişiminde önemli rol oynadığı bilinmektedir. Sigara içmek, en güçlü risk faktörlerinden biridir; tütün dumanındaki zararlı kimyasallar böbreklerden süzülüp idrarla mesaneye ulaştığında mesane hücrelerinde hasara yol açabilir. Bunun dışında, kimyasallara maruz kalmak (özellikle boya, kauçuk ve deri sanayilerinde çalışanlar için), kronik mesane enfeksiyonları ve uzun süreli kateter kullanımı gibi durumlar da riski artırabilir. Yaşın ilerlemesi, erkek cinsiyet ve genetik yatkınlık da mesane kanseri riskini yükselten diğer faktörler arasında yer alır. Ayrıca, bazı ilaçlar ve radyasyon tedavileri de mesane kanserine yakalanma olasılığını artırabilir

Mesane kanseri risk faktörleri şunlardır;

• Sigara içmek: Sigara içmek, mesane kanseri için en önemli risk faktörüdür. Sigara içenlerin bu kansere yakalanma olasılığı, içmeyenlere göre 4 kat daha fazladır.
• Kimyasallara maruz kalma: Bazı endüstriyel kimyasallar, özellikle boya, kauçuk ve tekstil endüstrilerinde kullanılanlar, mesane kanseri riskini artırabilir.
• Yaş: Mesane kanseri riski yaşla birlikte artar. Çoğu vaka 55 yaş üstü kişilerde görülür.
• Cinsiyet: Erkeklerin kadınlara göre mesane kanserine yakalanma olasılığı daha yüksektir.
• Irk: Beyaz ırktan olan kişilerde, diğer ırklara göre mesane kanseri riski daha yüksektir.
• Kronik mesane iltihabı: Uzun süreli mesane iltihabı, mesane kanseri riskini artırabilir.
• Aile öyküsü: Ailesinde mesane kanseri öyküsü olan kişilerde, bu kansere yakalanma riski daha yüksektir.
• Genetik faktörler: Bazı genetik mutasyonlar, mesane kanseri riskini artırabilir.
• Radyasyon tedavisi: Pelvis bölgesine uygulanan radyasyon tedavisi, mesane kanseri riskini artırabilir.
• Bazı ilaçlar: Siklofosfamid gibi bazı ilaçlar, mesane kanseri riskini artırabilir.
• Arsenikli suya maruz kalma: Arsenik içeren içme suyuna maruz kalmak, mesane kanseri riskini artırabilir.

Mesane Kanserinin Belirtileri

Mesane kanserinin en yaygın belirtisi, genellikle ağrısız olarak görülen idrarda kan bulunmasıdır (hematüri). Bu kan, bazen gözle görülür şekilde kırmızı ya da kahverengi olabilirken, bazen de yalnızca mikroskobik inceleme ile tespit edilebilir. İdrar yaparken yanma veya ağrı hissi, sık sık idrara çıkma isteği ve aniden gelişen güçlü idrar yapma ihtiyacı da mesane kanserinin diğer belirtileri arasında yer alır. Hastalık ilerledikçe pelvik bölgede veya belin alt kısmında ağrı, kilo kaybı, iştah azalması ve genel halsizlik gibi daha belirgin belirtiler ortaya çıkabilir. Bu semptomlar başka birçok rahatsızlıkla da ilişkili olabileceğinden, uzun süre devam eden belirtiler varsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak önemlidir.

Mesane Kanserinin Erken Evre Belirtileri

Mesane kanserinin erken evrelerinde en sık görülen belirti, idrarda kan görülmesidir (hematüri). Bu kanama çoğunlukla ağrısızdır ve ara ara kaybolup geri dönebilir. İdrarda gözle fark edilecek kadar kırmızı ya da kahverengi bir renk değişikliği olabileceği gibi, yalnızca mikroskobik incelemeyle fark edilebilecek düzeyde de olabilir. Ayrıca, sık sık idrara çıkma, ani idrar yapma isteği ve idrar yaparken yanma veya hafif rahatsızlık hissi gibi idrar yollarına özgü belirtiler de görülebilir. Bu erken belirtiler mesane enfeksiyonları veya idrar yolu hastalıkları ile karıştırılabilir, bu nedenle bu semptomlar tekrarlıyor veya uzun süre devam ediyorsa uzman bir doktora başvurmak, erken teşhis ve tedavi için kritik önem taşır.

Mesane Kanserinin Geç Evre Belirtileri

Mesane kanseri ilerlediğinde, belirtiler daha şiddetli hale gelir ve mesanenin ötesine yayıldığını gösterebilecek bazı ek semptomlar ortaya çıkabilir. Geç evrede pelvik bölgede veya belin alt kısmında sürekli ağrı, idrar yapmada zorluk ve idrar akışında tıkanma gibi belirtiler görülebilir. Kanser yakın organlara veya lenf bezlerine yayıldığında ise bacaklarda şişlik, yorgunluk, iştah kaybı ve açıklanamayan kilo kaybı gibi sistemik belirtiler ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda kemiklere veya akciğerlere metastaz gerçekleşirse kemik ağrısı, öksürük veya nefes darlığı da görülebilir. Bu ileri belirtiler, hastalığın yayıldığına ve acil tıbbi müdahale gerektirdiğine işaret eder.

Özetle; mesane kanserinin en yaygın belirtisi idrarda kan görülmesidir (hematüri). Bu kanama genellikle ağrısızdır ve idrara pembe, kırmızı veya kahverengi bir renk verebilir. Diğer belirtiler şunlardır:

• Sık idrara çıkma
• Acil idrara çıkma ihtiyacı
• İdrar yaparken yanma veya ağrı hissi
• Sırt ağrısı
• Pelvis bölgesinde ağrı
• İştahsızlık
• Kilo kaybı
• Yorgunluk

Bu belirtiler mesane kanseri dışında başka sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir. Bu nedenle, bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, doğru teşhis için bir doktora başvurmanız önemlidir.

Mesane Kanserinin Teşhisi

Mesane kanseri tanısı koymak için ilk adım, hastanın şikayetlerinin değerlendirilmesi ve fizik muayenedir. İdrarda kan olup olmadığını saptamak için idrar testi yapılır; mikroskop altında kan hücreleri görülebilir. Daha ileri değerlendirme için genellikle sistoskopi uygulanır; bu yöntemde, mesaneye ince bir kamera ile girilerek doğrudan mesane duvarı incelenir ve şüpheli alanlardan biyopsi alınabilir. Görüntüleme yöntemleri, özellikle ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR), tümörün boyutunu, yerini ve çevre dokulara yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılır. İdrar sitolojisi de mesanedeki kanser hücrelerinin varlığını araştırmak için uygulanır. Bu yöntemlerin bir araya getirilmesiyle kesin tanı konur ve tedavi planı oluşturulur.

Özetle; mesane kanserini teşhis etmek için kullanılan testler şunlardır;

• İdrar tahlili: İdrarda kan, bakteri ve diğer anormallikleri tespit etmek için yapılır.
• Sitolojik inceleme: İdrar örneğindeki kanser hücrelerini tespit etmek için mikroskop altında incelenir.
• Sistoskopi: Mesanenin iç yüzeyini incelemek için ince, ışıklı bir tüp (sistoskop) kullanılır.
• Biyopsi: Sistoskopi sırasında şüpheli dokudan örnek alınarak mikroskop altında incelenir.
• Görüntüleme testleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve ultrason gibi görüntüleme testleri, tümörün boyutunu ve yayılımını değerlendirmek için kullanılabilir.

Mesane Kanseri Evreleri

Mesane kanseri, kanserin mesane duvarına ve vücudun diğer bölgelerine yayılımına bağlı olarak evrelere ayrılır. Evreleme, tedavi planlamasında önemli bir rol oynar.

• Evre 0: Kanser sadece mesanenin iç yüzeyinde bulunur.
• Evre I: Kanser mesanenin iç astarına yayılmıştır, ancak kas tabakasına ulaşmamıştır.
• Evre II: Kanser mesanenin kas tabakasına yayılmıştır.
• Evre III: Kanser mesanenin dışına yayılmış ve çevre dokuları veya lenf bezlerini etkilemiştir.
• Evre IV: Kanser vücudun uzak organlarına (karaciğer, akciğerler, kemikler) yayılmıştır.

Mesane Kanseri Tedavisi

Mesane kanseri tedavisi, kanserin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak farklı yöntemlerle uygulanır. Erken evrelerde tedavi genellikle cerrahi müdahaleyle sınırlıdır; bu, kanserli dokunun mesaneden çıkarılması veya kanserin yalnızca yüzeyel olduğu durumlarda iç yüzeyin kazınması şeklinde olabilir. Daha ileri evrelerde ise tedaviye kemoterapi, immünoterapi ve radyoterapi gibi ek tedavi yöntemleri dahil edilebilir. Bazı durumlarda, mesane tamamen çıkarılır ve idrar yolu yeniden yapılandırılır. Tedaviye karar verirken doktorlar, hastanın yaşını, genel sağlık durumunu ve kanserin yayılma durumunu dikkate alır. Erken teşhis, tedavi sürecinin başarı şansını artırır, bu yüzden düzenli kontroller önemlidir.

Mesane kanseri tedavisi, kanserin evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve kişisel tercihlerine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır;

Mesane Tümörünün Cerrahi Tedavisi

Mesane kanserinin cerrahi tedavisi, kanserin evresine ve hastanın genel durumuna göre farklılık gösterir. Erken evrelerde, tümör mesanenin yüzeyine yerleşmişse, transüretral rezeksiyon (TUR) adı verilen bir işlemle tümör mesaneden kazınabilir. Bu işlem genellikle genel anestezi altında, idrar yolundan yapılan bir müdahale ile gerçekleştirilir. Daha ileri evrelerde ise mesanenin tamamen çıkarılması gerekebilir. Bu işleme sistektomi denir ve genellikle kanserin mesane duvarına veya diğer organlara yayıldığı durumlarda tercih edilir. Sistektomi sonrası, idrarın vücutta birikmesi için yeni bir idrar yolu oluşturulabilir, örneğin bağırsak kullanılarak yeni bir mesane yapılabilir veya idrar dışarıya bir delik aracılığıyla (stoma) yönlendirilebilir. Cerrahi tedavi, mesane kanserinin tedavisinde temel bir adım olup, kanserin lokalizasyonu ve evresine göre farklı yöntemlerle uygulanabilir.

Mesane kanserinde cerrahi tedavi  

• Transüretral rezeksiyon (TUR): Erken evre mesane kanserini tedavi etmek için kullanılan standart bir prosedürdür. Sistoskop kullanılarak kanserli doku mesaneden çıkarılır.
• Radikal sistektomi: Mesanenin tamamının çıkarıldığı bir ameliyattır. Genellikle ileri evre mesane kanseri için kullanılır.
• Lenf nodu diseksiyonu: Kanserli lenf bezlerinin çıkarıldığı bir ameliyattır.

Mesane Kanserinde Kemoterapi

Mesane kanserinde kemoterapi, özellikle kanserin ileri evrelerine veya metastatik (yayılmış) durumlara ilerlediğinde önemli bir tedavi seçeneğidir. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini durdurmak amacıyla vücuda ilaçlar verilerek yapılır. Erken evre mesane kanserinde, kemoterapi genellikle cerrahi tedavi sonrası hastalığın tekrarlama riskini azaltmak için kullanılır ve “adjuvan tedavi” olarak adlandırılır. Daha ileri evrelerde ise kemoterapi, tümörün boyutunu küçültmek veya metastazları kontrol altına almak amacıyla sistemik tedavi olarak uygulanabilir. Ayrıca, bazı durumlarda kemoterapi, mesane kanserinin tedavisinde immünoterapilerle veya radyoterapiyle kombinasyon halinde kullanılabilir. Kemoterapi, vücutta kanserin yayılmasını kontrol etmeye yardımcı olabileceği gibi, yan etkiler de yaratabilir; bu nedenle tedavi süreci, hastanın sağlık durumu ve tedaviye verdiği yanıtlara göre dikkatle izlenir.

Mesane Kanserinde Radyoterapi (Işın Tedavisi)

Mesane Kanserinde İmmünoterapi

Mesane kanserinde immünoterapi, bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerini hedef almayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, özellikle mesane kanserinin ileri evrelerinde veya kemoterapiye dirençli hastalarda etkili olabilir. İmmünoterapide, bağışıklık sistemini uyararak kanser hücrelerine saldıran ilaçlar kullanılır. Mesane kanserinde en yaygın kullanılan immünoterapik ajanlar, PD-1 inhibitörleri ve PD-L1 inhibitörleri gibi checkpoint inhibitörleridir. Bu ilaçlar, kanser hücrelerinin bağışıklık sisteminden kaçmasını engelleyerek, vücudun kanser hücrelerine karşı daha etkili bir yanıt geliştirmesini sağlar. İmmünoterapi, genellikle kemoterapi ya da radyoterapi gibi diğer tedavi yöntemleriyle kombinasyon halinde kullanılır ve bazı hastalar için başarılı sonuçlar verebilir. Ancak tedavi yan etkileri arasında bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkabilen otoimmün durumlar da bulunabilir, bu nedenle tedavi süreci dikkatle izlenir.

Mesane Kanserinde Hedefe Yönelik Tedaviler (Akıllı İlaç)

Mesane kanserinde hedefe yönelik tedaviler, kanser hücrelerinde bulunan özel moleküler hedefleri hedef alarak, sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanser hücrelerinin büyümesini engellemeye çalışır. Bu tedavi yöntemi, özellikle mesane kanserinin ileri evrelerinde veya kemoterapiye dirençli hastalarda kullanılmaktadır. Hedefe yönelik tedaviler, genellikle kanser hücrelerinde bulunan belirli genetik değişiklikler veya proteinlerin hedef alınmasıyla etki gösterir. Örneğin, FGFR3 mutasyonları taşıyan hastalarda, bu mutasyonu hedef alan tedaviler etkili olabilir. Ayrıca, HER2 gibi diğer biyomarkerlere karşı geliştirilmiş tedaviler de bazı hastalar için seçenek oluşturabilir. Hedefe yönelik tedaviler, genellikle daha az yan etkiye yol açan tedavi yöntemleridir çünkü sadece kanser hücrelerine odaklanarak etki eder. Bununla birlikte, her hastada etkili olmayabilir ve tedavi, genetik testler ve biyomarkerler doğrultusunda kişiselleştirilmiş şekilde planlanmalıdır.

Mesane Kanserinden Korunma

Mesane kanserinden korunmak için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:

• Sigarayı bırakmak: Sigara içmek, mesane kanseri için en önemli risk faktörüdür. Sigarayı bırakmak, riskinizi önemli ölçüde azaltabilir.
• Kimyasallara maruz kalmayı sınırlamak: Endüstriyel kimyasallarla çalışıyorsanız, koruyucu ekipman kullanın ve maruziyeti en aza indirmek için güvenlik önlemlerini izleyin.
• Bol su içmek: Bol su içmek, idrar yolunu temizlemeye ve kanserojen maddelerin mesanede kalma süresini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sağlıklı bir diyet uygulamak: Meyve, sebze ve tam tahıllar açısından zengin bir diyet, mesane kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Düzenli egzersiz yapmak: Düzenli egzersiz yapmak, genel sağlığınızı iyileştirmeye ve mesane kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak: Erken teşhis, mesane kanseri tedavisinde başarı şansını artırır. Belirtileri fark ederseniz veya risk faktörleriniz varsa, düzenli sağlık kontrolleri yaptırın.

Mesane Kanseri ile Yaşamak

Mesane kanseri teşhisi konması, hayatınızda önemli değişikliklere neden olabilir. Tedavi sürecinde fiziksel ve duygusal zorluklarla karşılaşabilirsiniz. Bu süreçte, sağlık uzmanlarından, ailenizden ve arkadaşlarınızdan destek almak önemlidir. Ayrıca, mesane kanseri ile yaşayan diğer insanlarla iletişim kurmak ve deneyimlerinizi paylaşmak size yardımcı olabilir.

Unutmayın, mesane kanseri ciddi bir hastalık olmasına rağmen, erken teşhis ve uygun tedavi ile iyileşme şansını artırır.

Prof. Dr. Yusuf İLBEY

Üroloji Doktoru