Mesane Kanseri Çeşitleri Nelerdir?
Mesane kanseri çeşitleri nelerdir? Kaç çeşit mesane kanseri vardır? Mesane kanseri, mesanenin içini döşeyen astar tabakasındaki hücrelerden köken alır. Bu astar tabakasına tıpta üretelyum adı verilir. Mesane kanseri, bu tabakadaki hücrelerden hangisinden köken alıyorsa ona göre isimlendirilir.
Mesane, idrarı depolayan içi boş bir organdır. Pelvis (leğen) boşluğunda bulunur. Kaslardan yapılı olan mesane esneyebilme özelliğindendir. İdrar yolları, böbrekler, iç idrar kanalları (üreterler), mesane (idrar kesesi) ve dış idrar kanalından (üretra) oluşur. Böbrekte içerisinde renal pelvis denilen büyük havuzcuk ve kaliks denilen küçük havuzcuklar bulunmaktır. Renal pelvis, idrarı böbrekten toplayan ve üretere gönderen böbreğin huni şeklindeki bir parçasıdır. Üreter, böbrekten mesaneye kadar uzanan ve idrarı böbrekten mesaneye taşıyan bir tüptür. Üretra, mesanede depolanan idrarı vücuttan dışarı taşıyan bir kanaldır.
Mesanenin içi yüzü, idrar yolunun diğer kısımlarında olduğu gibi, ürotelyum adı verilen bir özel hücre tabakası, bir astar ile döşelidir. Bu astar tabakasında değişik hücre tipleri bulunur. Mesanenin en iç tabakası olan bu astar tabakası ile mesane kas tabakası arasında lamina propria adı verilen ince tabaka vardır.
Mesane Kanseri Çeşitleri Nelerdir?
Mesaneyi kaplayan ürotelyal hücrelerden gelişir. Mesane kanseri, mesanenin içini döşeyen özel bir tabaka olan üretelyum tabakasındaki hücrelerden kaynaklanır. Bu hücrelerdeki kontrol edilemeyen çoğalmalar kansere neden olur. Kanserin kaynaklandığı hücre tipine göre üç çeşit mesane kanseri vardır. Bunlar; transizyonel (değişici) hücreli mesane kanseri, yassı hücreli mesane kanseri ve adenokarsinom tipi mesane kanseridir.
Ürotelyal (Transizyonel Hücreli) Karsinom
Mesane kanseri çeşitleri arasında en sık görülenidir. Mesane kanserlerinin yaklaşık %90’ını oluşturur. Bu hücreler, mesane astarında bulunan hücrelerden biridir. Değişici hücre denmesinin nedeni, mesanenin dolu ya da boş oluşuna göre şekillerinin değişebilmesindendir. Bu yüzden, bu hücrelerden kaynaklanan mesane kanserlerine de değişici hücreli mesane kanserleri denir. Mesane kanserlerinin çok büyük bir transizyonel hücreli kanser oluşturur. Bu kanser türündeki hücreler de kendi arasında düşük dereceli veya yüksek dereceli olarak ayrılır.
Düşük dereceli olanlar, tedaviden sonra sıklıkla tekrarlar, yani yeniden oluşur. Buna tıpta rekürrens denir. Ancak düşük dereceli olan bu tümörle, genellikle mesanenin kas tabakasını tutmaz ve vücudun diğer bölgelerine yayılmaz.
Yüksek dereceli olan transizyonel hücreli kanserler, yine tedaviden sonra sıklıkla tekrar oluşurlar. Ancak bunların mesanenin kas tabakasına, vücudun diğer bölgelerine ve lenf düğümlerine yayılma ihtimali vardır. Mesane kanserinden dolayı gerçekleşen ölümleri neredeyse tamamı yüksek dereceli transizyonel hücreli kanserlere bağlıdır.
Skuamöz (Yassı) Hücreli Mesane Kanseri
Mesane kanseri çeşitleri arasında ikinci sıklıkta görülenidir. Skuamöz hücreli kanserler, yassı hücreli kanserler olarak da bilinir. Bu kanser türü ise, mesane içini döşeyen astar tabakasındaki yassı hücrelerden kaynaklanır. O yüzden bu ismi almıştır. Bu kanser türü, genellikle uzun süreli enfeksiyonlar veya mesane taşı gibi nedenlerden dolayı oluşan uzun süreli tahrişe bağlı olarak ortaya çıkar. Uzun süreli idrar sondası kullanımı neticesinde oluşan tahriş, sondaya bağlı oluşan kronik veya tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları veya iltihapları (sistit), skuamöz hücreli mesane kanseri riskini artırır. Özellikle Mısır ve dünyanın bazı bölgelerinde, yaygın olan şistozomiyaz olarak bilinen bir parazit enfeksiyonunun neden olduğu kronik mesane iltihabı skuamöz hücreli karsinoma neden olabilir.
Adenokarsinom
Adenokanser türündeki mesane kanserleri, mesanenin astarında bulunan glandüler hücrelerden kaynaklanır. Salgı hücresi olan bu hücreler, mukus gibi bir madde üretir. Bu kanser türü mesane kanserleri arasında en az görülenidir.
Bu kanser türü, doğuştan bir mesane bozukluğu olan mesane ekstrofisi durumunda sık görülür. Mesane ön duvarının olmadığı bu doğumsal bozuklukta, görülen mesane kanserlerinin neredeyse %90’ı adenokarsinom türü mesane kanseridir.
Mesane adenokarsinomu genellikle mesane tabanından ve arka duvarından kaynaklanır, ancak mesanenin herhangi bir yerinde da görülebilir. Bir çok odakta olma eğiliminde olan transizyonel hücreli kanserlerden farklı olarak genellikle tümör bir tek noktada ortaya çıkar. Mesane duvarında sapsız, katı veya bir yara şeklinde gözükebilir. Bol miktarda müsin üretiminden dolayı, kesilen yüzey genellikle jelatinlidir.
Küçük Hücreli (Nöroendokrin) Karsinom
Mesane kanseri çeşitleri arasında en nadir görülenidir. Nadir ancak agresif seyreden bir tümör tipidir. Hızlı metastaz yapma eğilimindedir. Tanıda immünohistokimyasal incelemeler önemlidir. Tedavi çoğunlukla kemoterapi temellidir ve multidisipliner yaklaşım gerekir.
Mikst Tip Tümörler
Bazı mesane tümörleri birden fazla histolojik bileşeni birlikte içerir (örneğin ürotelyal + skuamöz). Bu durumda baskın komponent tedavi yaklaşımını belirlemede yol göstericidir.
Karsinoma İn Situ (CIS)
Mesane kanseri çeşitleri arasında görülen bir başka tür ise karsinoma in situ adı verilen bir türdür. Ürotelyal hücrelerde görülen, düz büyüme paternine sahip yüksek dereceli bir tümördür. Kas invaziv değildir ancak progresyon riski yüksek olduğundan yakın takip ve intravezikal tedaviler önemlidir.
Mesane Kanseri Çeşitleri ile Tedavileri Arasındaki İlişki Nedir?
Mesane Kanseri Türleri ve Tedavisi
Mesane kanseri çeşitleri yukarıda anlatıldı. Mesane kanseri, mesanenin astar tabakasını geçmediyse buna yüzeyel mesane kanseri (kası tutmayan kanser) denir. Bazen kanser, mesane astarını aşıp, bir alt tabaka olan mesanenin kas duvarına geçer. Buna derin mesane kanseri (kası tutan kanser) denir. Kası tutan kanserler daha sonra yakındaki organlara ve lenf düğümlerine ve daha sonra uzak organlara yayılabilir.
Mesane kanseri çeşitleri ile tedaviler arasında nasıl bir ilişki var? Mesane kanserinin türü ne olursa olsun tedavi hastalığın evresine göre değişir. Öncelikle hastalığın tedavi öncesi radyolojik görüntüleme yöntemleriyle evreleme işleminin yapılması gerekir. Evreleme, kanserin vücutta yaygınlık derecesinin anlaşılmasıdır. Eğer hastalık uzak organlara sıçramadıysa mesane tamamen çıkartılır. Buna sistektomi adı verilir. Sistektomi, eğer hastalık diğer organlara sıçradıysa kesin tedavi amacıyla yapılmaz, ya da yapılsa da sadece kanamayı durdurmak için yapılabilir. Ameliyat yapılamayan hastalara ya da kanserin diğer organlara yayılmış olduğu hastalarda radyoterapi veya kemoterapi uygulanabilir. Radyoterapi ve kemoterapi bazen birlikte de uygulanır. mesane kanseri türleri arasında transizyonel hücreli mesane kanseri kemoterapiye duyarlı iken, skuamöz hücreli mesane kanserleri kemoterapiye dirençlidir.
Sonuç
Mesane kanseri çeşitleri, tümörün geliştiği hücre tipine göre farklılık gösterir. Ürotelyal karsinom en sık görülen formdur; skuamöz hücreli karsinom, adenokarsinom ve nöroendokrin tümörler ise daha nadir alt tiplere örnektir. Her tümör tipinin klinik davranışı ve tedavi yaklaşımı farklı olduğundan, kesin tanı ve tedavi planlamasında patolojik değerlendirme belirleyici rol oynar.
Kaynaklar:
- https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/bladder-cancer/types-stages-grades/types
- https://actionbladdercanceruk.org/types-of-bladder-cancer/
Üroloji Doktoru
İlgi alanları arasında mesane kanseri ve yapay mesane bulunmaktadır. Hastalarına tıbbi değerlendirmeleri doğrultusunda tedavi sürecine katkı sağlamaktadır.