Mesane Kanseri: Belirtileri, Tanısı, Evreleme ve Tedavi
Mesane kanseri, mesanenin iç yüzeyini kaplayan ürotelyal hücrelerden kaynaklanan malign bir tümördür. En sık görülen tipi ürotelyal karsinomdur (transisyonel hücreli karsinom – %90). Daha nadir olarak skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom görülebilir.
Risk Faktörleri
Sigara Kullanımı: En önemli risk faktörüdür, mesane kanseri olgularının %50-65’inden sorumludur.
Kimyasal Maruziyet: Boyalar, kauçuk, petrol ürünleri ve aromatik aminlere maruziyet (örneğin, tekstil ve kimya sanayisinde çalışanlar).
Kronik Enfeksiyonlar: Schistosoma hematobium enfeksiyonu, özellikle Afrika ve Orta Doğu’da skuamöz hücreli karsinom riskini artırır.
Radyoterapi ve Kemoterapi: Özellikle pelvik bölgeye radyoterapi almış hastalar risk altındadır.
Genetik Faktörler: Ailesinde mesane kanseri olan bireylerde risk artabilir.
Klinik Belirtiler
Ağrısız hematüri (kanlı idrar): Mesane kanserinin en sık ve en erken belirtisidir.
İdrar yaparken yanma, sık idrara çıkma: Mesane irritasyonuna bağlı gelişebilir.
Pelvik ağrı veya kitle hissi: İleri evre tümörlerde görülebilir.
Bacaklarda ödem ve böbrek fonksiyon bozukluğu: Üreterin tıkanmasına bağlı olabilir.
Tanı Yöntemleri
İdrar Sitolojisi: Ürotelyal karsinomda duyarlılığı yüksek olup, özellikle yüksek dereceli tümörleri tespit edebilir.
Sistoskopi: Mesane içi direkt olarak değerlendirilir ve şüpheli alanlardan biyopsi alınır.
Biyopsi & TUR-M (Transüretral Rezeksiyon – Mesane Tümörü): Hem tanı koymak hem de yüzeyel tümörleri çıkarmak için uygulanır.
BT veya MRG Ürografi: Üst üriner sistem ve tümör yayılımını değerlendirmek için kullanılır.
PET-CT: Metastaz araştırması için ileri evre hastalarda tercih edilir.
Evreleme (TNM Sınıflaması)
- Ta: Yüzeyel papiller tümör, lamina propriaya invazyon yok.
- T1: Lamina propriaya invazyon var, kas tabakasına geçiş yok.
- T2: Kas invazyonu başlamış.
- T3: Perivesikal yağ dokusuna invazyon.
- T4: Komşu organlara invazyon (prostat, uterus, vajina, bağırsak).
- N+: Lenf nodu metastazı.
- M+: Uzak metastaz.
Tedavi Yaklaşımları
a) Yüzeyel Mesane Kanseri (Ta, T1, CIS)
TUR-M (Transüretral Rezeksiyon): Ana tedavi yöntemi.
İntravezikal BCG veya Kemoterapi:
- BCG (Bacillus Calmette-Guérin): Yüksek riskli yüzeyel mesane kanserlerinde intravezikal olarak uygulanır.
- Mitomycin C veya Epirubicin: Düşük riskli hastalarda BCG yerine tercih edilebilir.
Yakın Takip: Düzenli sistoskopi ile hastalar takip edilir (ilk yıl 3 ayda bir, sonra 6 ayda bir).
Kas İnvaziv Mesane Kanseri (T2-T4)
Radikal Sistektomi + Pelvik Lenfadenektomi
- Erkeklerde mesane, prostat ve seminal veziküller çıkarılır.
- Kadınlarda mesane, uterus, overler ve ön vajen duvarı çıkarılabilir.
- İdrar Diversiyonu:
- Ortotopik Mesane (Neobladder): İnce bağırsaktan yeni mesane oluşturulur.
- İleal Loop Diversiyonu (Bricker yöntemi): Üreterler bağırsak segmentine bağlanarak stomaya yönlendirilir.
- Kontinan Üriner Rezervuar (Indiana Pouch): Hastanın kendisinin sonda ile idrar boşaltmasını sağlayan kapalı bir rezervuar.
Neoadjuvan Kemoterapi (MVAC veya GC rejimi)
- Kas invaziv mesane kanserinde ameliyat öncesi tümör yükünü azaltmak için uygulanabilir.
Adjuvan Kemoterapi: Yüksek riskli hastalarda ameliyat sonrası uygulanabilir.
Radyoterapi + Kemoterapi (Organ Koruyucu Tedavi Seçeneği) - Radikal sistektomi istemeyen veya cerrahiye uygun olmayan hastalarda uygulanabilir.
Metastatik Mesane Kanseri (Evre 4)
- Sistemik Kemoterapi (Platin bazlı rejimler – MVAC veya GC)
- İmmünoterapi (PD-L1 inhibitörleri: Atezolizumab, Pembrolizumab)
- Hedefe Yönelik Tedaviler (FGFR inhibitörleri)
- Palyatif Radyoterapi ve Destek Tedavileri
Prognoz ve Takip
- Yüzeyel tümörlerde (%70-80) 5 yıllık sağkalım oranı yüksektir, ancak %50-70 nüks riski nedeniyle sık takip gerektirir.
- Kas invaziv tümörlerde 5 yıllık sağkalım %50-60 arasındadır.
- Metastatik hastalıkta prognoz zayıftır, ortalama sağkalım süresi 12-24 ay arasındadır.
Sonuç
Mesane kanseri tanı ve tedavisinde erken teşhis hayati öneme sahiptir. Yüzeyel tümörler TUR-MT ve BCG ile tedavi edilebilirken, kas invaziv tümörlerde radikal sistektomi ve kemoterapi gereklidir. Metastatik hastalıkta kemoterapi ve immünoterapi ile sağkalım süresi uzatılabilir. Düzenli sistoskopi takibi, nüks riskine karşı kritik önem taşır.
Prof. Dr. Yusuf İLBEY
Üroloji Doktoru
Kaynaklar: