Radikal sistektomi, mesane kanseri nedeniyle idrar kesesi ile birlikte çevresindeki bazı doku ve organların ve leğen kemiğindeki lenf bezlerinin çıkarılması işlemidir. Sistektomi ise sadece mesaneyi çıkarma ameliyatıdır.
Radikal Sistektomi Nedir?
Radikal sistektomi, mesane kanseri tedavisi için uygulanan en etkili tedavi seçeneğidir. Bu ameliyat, mesaneyi (idrar kesesi) ve çevresindeki dokuları, lenf bezlerini ve prostatı (erkeklerde) veya uterus ve vajinayı (kadınlarda) tamamen çıkarmayı içerir.
Ameliyatın amacı, kanserli dokuları ve kanserden etkilenen bölgeleri tamamen çıkarmaktır. Radikal sistektomi sonrası hastaların, idrar yollarını yeniden yapılandırmak için ek işlemler gerekir. Mesane alındıktan sonra idrarın vücutta depolanıp atılması için yeni bir yol oluşturulması gerekir. Bu yapay mesane veya ileal loop denilen yöntemlerle olur.
Radikal Sistektomi Neden Yapılır?
Radikal sistektomi, kası tutan ancak uzak organlara yayılmamış olan mesane kanseri hastalarına yapılır. Mesanede kası tutmasa bile çok fazla miktarda tümör dokusu varsa yine bu işlem uygulanabilir. Mesaneye komşu organlar olan kolon, prostat veya rahim kanserlerinin idrar kesesini tutması durumunda da mesane alınabilir.
Sistektomi Nedir?
Sistektomi idrar kesesinin alınması için kullanılan genel bir ifadedir. Basit sistektomi ve radikal sitektomi diye iki türü vardır. Mesanenin bir kısmının alınmasına ise parsiyel sistektomi denir. Aşağıdaki durumlarda tedavi seçeneği olarak sistektomi önerebilir;
- Mesaneden veya mesaneye komşu organlardan kaynaklanan ve mesaneyi etkileyen kanser
- Üriner sistemi etkileyen doğumsa kusurlar
- Üriner sistemi etkileyen nörolojik veya inflamatuar bozukluklar
Ne tür bir sistektomi yapılacağı, hastalığa, genel sağlık durumuna, doktor ve hastanın tercihine göre değişir.
Radika Sistektomi Sonrası
Radikal sitektomi, mesane kanseri tedavisinde kullanılan bir cerrahi yöntemdir. Bu ameliyatta mesane ve çevresindeki dokular ve lenf düğümleri çıkarılır. Her cerrahi işlemde olduğu gibi, radikal sitektomi de bazı yan etkilere yol açabilir.
İdrar Yolu Değişikliği: Mesane çıkarıldıktan sonra, hastalar idrarı bir torba aracılığıyla toplamak zorunda kalabilir veya mesane yerine bir yapay mesane (bağırsak mesane) yerleştirilebilir.
Cinsel Fonksiyon Bozuklukları: Radikal sitektomi sırasında cinsel organlar ve çevresindeki sinirler etkilenebilir, bu da cinsel fonksiyonlarda değişikliklere veya ereksiyon sorunlarına yol açabilir.
Cerrahi Komplikasyonlar: Ameliyat sonrası enfeksiyon, kanama veya iyileşme problemleri gibi cerrahi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Bağırsak Sorunları: Cerrahi sırasında bağırsakların bir kısmı kullanılır. Buna bağlı olarak kabızlık veya ishal gibi bağırsak sorunları yaşanabilir.
Psikolojik Etkiler: Büyük bir cerrahi müdahale sonrası, hastalar psikolojik olarak da zorlanabilir. Depresyon, anksiyete veya vücut imajı değişiklikleri gibi duygusal etkiler görülebilir.
Ağrı ve Rahatsızlık: Ameliyat bölgesinde sürekli bir ağrı veya rahatsızlık hissi olabilir.
Lenfödem: Lenf düğümleri çıkarıldığında, bacaklarda veya genital bölgede sıvı birikimi nedeniyle şişlik oluşabilir.
Sistektomi Öncesi Hazırlık
Sistektomi öncesi hazırlık sürecinde;
İlaçlar ve Alışkanlıklar: Doktorunuza kullandığınız ilaçlar ve kafein, alkol gibi alışkanlıklarınız hakkında bilgi verin. Ameliyat sonrası iyileşmeyi desteklemek için bazı ilaçlarda değişiklik yapmanız veya belirli maddelerden kaçınmanız gerekebilir.
Sigara: Sigara içiyorsanız, ameliyattan önce sigarayı bırakmanız önemlidir. Sigara içmek, hem mesane kanseri riskini artırır hem de ameliyat sonrası sorun yaşama olasılığını artırır.
Hazırlık Talimatları: Ameliyata hazırlanırken doktorunuz size özel talimatlar verecek. Bu talimatları dikkatlice takip edin ve herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuzla görüşün.
Radikal Sistektomi Nasıl Yapılır?
Sistektomi sırasında cerrah, mesaneyi, çevresindeki lenf düğümlerini ve üretranın bir kısmını çıkarır. Erkeklerde prostat ve seminal veziküller; kadınlarda ise rahim, yumurtalıklar ve vajinanın bir kısmı da alınabilir. Ayrıca, idrarın vücuttan atılması için yeni bir yol oluşturulur.
Ameliyat yaklaşımları:
Açık Ameliyat: Karnınızda tek bir büyük kesi yapılarak pelvis ve mesaneye erişilir.
Robotik Cerrahi: Minimal invaziv cerrahinin bir türüdür. Cerrah, bir konsolda oturarak robotik aletleri uzaktan kontrol eder.
Ameliyat sırasında genel anestezi uygulanır. Daha sonra karnınıza bir kesi yapılır; açık ameliyat için büyük bir kesi, minimal invaziv ve robotik cerrahi için ise birkaç küçük kesi yapılır.
Mesane, çevresindeki lenf düğümleri ile birlikte çıkarılır. Erkeklerde üretra, prostat ve seminal veziküller; kadınlarda ise üretra, rahim, yumurtalıklar ve vajinanın bir kısmı da alınabilir.
Mesane çıkarıldıktan sonra idrarın vücuttan atılmasını sağlamak için çeşitli yöntemler kullanılır:
İleal Loop: İnce bağırsağın bir parçası kullanılarak idrarı dışarıya aktaran bir tüp (stoma) oluşturulur. İdrar, karnınızdaki bir torbada toplanır ve torba düzenli olarak boşaltılır.
Yapay mesane (Bağırsak mesane): İnce bağırsağın bir parçasından yeni bir mesane oluşturulur ve bu yeni mesane, eski mesanenin yerine yerleştirilir. Yeni mesane idrarı depolar, ancak bazen idrar kaçırma problemi yaşanabilir ve kateter kullanımı gerekebilir.
Kontinent İdrar Rezervuarı: İnce bağırsağın bir parçasından oluşturulan bir iç rezervuar, karın duvarına bağlanır. İdrar, rezervuarın içine toplanır ve günlük birkaç kez kateter kullanılarak boşaltılır. Bu yöntem, dışarıda bir idrar torbası gereksinimini ortadan kaldırır, ancak kateter kullanımı gerektirir.
Hangi yöntemin uygulanacağı, cerrahınızın önerilerine ve kişisel sağlık durumunuza bağlı olarak belirlenir.
Radikal Sistektomi Sonrası Erken Dönem
Hastanede Kalış: Ameliyattan sonra beş veya altı gün hastanede kalmanız gerekebilir. Bağırsaklar genellikle en son uyanan organlardır, bu yüzden bağırsaklarınız sıvı ve besinleri emmeye başlamadan önce hastanede izlenmeniz gerekebilir.
Genel Anestezi Yan Etkileri: Anestezinin ardından boğaz ağrısı, titreme, uyku hali, ağız kuruluğu, bulantı ve kusma gibi geçici yan etkiler yaşayabilirsiniz.
Erken Hareketlenme: Ameliyatın ertesi gününden itibaren sağlık ekibiniz sık sık kalkıp yürümenizi isteyecektir. Yürümek bağırsak fonksiyonlarının geri dönmesini destekler, dolaşımı iyileştirir ve eklem sertliğini ile kan pıhtılarını önlemeye yardımcı olur.
Ağrı: Ameliyattan birkaç hafta sonra kesi yerlerinde ağrı veya rahatsızlık hissi olabilir. Bu ağrı zamanla azalır ve iyileşme sürecinde genellikle düzelir.
İleal konduit ameliyatı sonrası altı ila sekiz hafta boyunca üretranızdan sıvı drenajı olabilir. Drenajın rengi genellikle parlak kırmızıdan pembeye, kahverengiye ve ardından sarıya doğru değişir.
Yeni mesane ameliyat sonrası idrarınız kanlı olabilir, ancak birkaç hafta içinde sarımsı bir renge dönmesi beklenir.
Her iki ameliyat sonrası da idrarınızda mukus görmeniz mümkündür, çünkü kullanılan bağırsak parçası mukus üretir. Zamanla idrarınızdaki mukus miktarı azalır, ancak tamamen geçmeyebilir.
Radikal Sistektomi Sonrası Günlük Aktivitelere Dönüş
Ameliyattan sonraki ilk altı ila sekiz hafta boyunca kaldırma, araba kullanma, banyo yapma ve işe veya okula dönme gibi aktiviteleri sınırlamanız gerekebilir. Gücünüzü ve enerji seviyenizi yavaşça yeniden kazanacaksınız.
Cinsel aktivitelere ne zaman güvenli bir şekilde devam edebileceğinizi doktorunuza danışmalısınız. Genellikle iyileşme için cinsel ilişkiden önce yaklaşık altı hafta beklemeniz önerilir.
Sistektomi yaşam kalitesi üzerinde büyük bir etki yapabilir, ancak genellikle ameliyattan sonra normal bir yaşam sürdürmek mümkündür.
Yeni mesane ilk başta küçük olup, birkaç ay içinde yavaşça büyür. Başlangıçta sık idrara çıkmanız gerekebilir, ancak zamanla idrara çıkma sıklığını dört saate kadar artırabilirsiniz.
Radikal Sistektomi Sonrası Cinsel Yaşam
Erkekler: Sinir hasarı ereksiyon yeteneğini etkileyebilir, ancak bu zamanla düzelebilir. Sinir koruyucu teknikler hakkında doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz, ancak iyileşme süreci biraz zaman alabilir.
Kadınlar: Vajinadaki değişiklikler ve sinir hasarı cinsel aktiviteyi etkileyebilir, uyarılma ve orgazm yeteneğini zorlaştırabilir. Cinsel zorluklar yaşarsanız, sabırlı olun ve endişelerinizi doktorunuzla paylaşın.
Radikal Sistektomi Sıkça Sorulan Sorular
Radikal sistektomi hakkında sıkça sorulan sorular genellikle ameliyat öncesi hazırlık, ameliyat sonrası iyileşme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile ilgilidir. İşte bazı sıkça sorulan sorular ve yanıtları:
Radikal Sistektomi Ne Demek?
Radikal sistektomi, mesane kanseri gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan bir cerrahi prosedürdür. Bu ameliyat, mesanenin yanı sıra çevresindeki lenf düğümleri ve bazı durumlarda üretranın bir kısmı veya diğer organların (prostat, seminal veziküller, rahim, yumurtalıklar) çıkarılmasını içerir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık Nasıl Olmalıdır?
- İlaçlar ve Alışkanlıklar: Kullandığınız ilaçlar ve alışkanlıklar (kafein, alkol) hakkında doktorunuza bilgi verin.
- Sigara: Sigara içiyorsanız, ameliyattan önce sigarayı bırakmanız önerilir.
- Ameliyat Talimatları: Doktorunuz size özel talimatlar verecektir; bunları dikkatle takip edin.
Ameliyat Sonrası Ne Kadar Süre Hastanede Kalacağım?
Genellikle, ameliyattan sonra beş ila altı gün hastanede kalmanız gerekebilir. Bağırsaklarınızın iyileşmesi ve normal fonksiyonlarına dönmesi süreci izlenir.
Ameliyat Sonrası Ne Tür Yan Etkiler Görebilirim?
- Genel Anestezi: Boğaz ağrısı, titreme, ağız kuruluğu, bulantı gibi geçici yan etkiler olabilir.
- Bağırsak Problemleri: Bağırsaklarınızın iyileşmesi birkaç gün sürebilir.
- Ağrı ve Rahatsızlık: Kesi yerlerinde ağrı ve rahatsızlık olabilir.
İdrar Fonksiyonları Nasıl Yönetilir?
- İleal Konduit: Üreterlere bağlı bir tüp ile idrar karın duvarındaki bir torbada toplanır.
- Yeni Mesane Rekonstrüksiyonu: İnce bağırsağınızdan yapılan yeni bir mesane oluşturulur. İdrar bu yeni mesanede depolanır.
- Kontinent İdrar Rezervuarı: İç rezervuar oluşturularak, kateterle düzenli olarak boşaltılır.
Cinsel Aktiviteye Ne Zaman Dönebilirim?
Cinsel aktiviteye başlamadan önce genellikle altı hafta beklemeniz önerilir. Bu süre zarfında doktorunuzla konuşarak ne zaman güvenli olduğunu öğrenmelisiniz.
Ameliyat Sonrası Yaşam Tarzımda Ne Gibi Değişiklikler Olacak?
- İdrar Alışkanlıkları: İlk başta sık idrara çıkmanız gerekebilir, ancak zamanla bu süre uzayabilir.
- Cinsel Fonksiyonlar: Erkeklerde ve kadınlarda cinsel fonksiyonlarda değişiklikler olabilir. Bu değişiklikler zamanla iyileşebilir, ancak doktorunuzla düzenli olarak konuşmanız önemlidir.
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci Nasıl Yönetilir?
- Aktivite Kısıtlamaları: İlk altı ila sekiz hafta boyunca ağır kaldırma, araba kullanma ve işe dönme gibi aktiviteleri sınırlamalısınız.
- Hareket ve Egzersiz: Yürüyüş ve hafif egzersizler, iyileşme sürecinizi destekler.
Her hasta farklı olabilir, bu yüzden ameliyat öncesinde ve sonrasında doktorunuzla detaylı bir şekilde konuşarak kişisel durumunuza uygun bilgiler ve tavsiyeler almanız önemlidir.
Prof. Dr. Yusuf İLBEY
Üroloji Doktoru-Mesane Kanseri