Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Kemoterapi

Mesane kanseri ameliyatı sonrası kemoterapi, hastalığın nüks etme veya vücudun başka bölgelerine yayılma riskini azaltmak için uygulanan önemli bir tedavi seçeneğidir. Ameliyat tek başına birçok hastada yeterli olsa da, özellikle ileri evre veya yüksek riskli olgularda ek tedavilere ihtiyaç duyulur. Bu noktada kemoterapi, tümör hücrelerini yok ederek hastalığın kontrolünü güçlendirir ve uzun vadeli sağkalımı artırmaya yardımcı olur. Tedavi planı, hastanın patoloji sonuçları, daha önce almış olduğu tedaviler, genel sağlık durumu ve böbrek fonksiyonları göz önünde bulundurularak kişiye özel şekilde belirlenir.

Mesane Kanseri Ameliyatında Sonra Kemoterapi Tedavisi

Mesane kanserinde ameliyat (TUR-M veya radikal sistektomi) sonrası “adjuvan” tedaviler; nüks ve yayılım riskini azaltmak için planlanır. Düşük-orta riskli olgularda mesane içine tek doz erken kemoterapi veya BCG; kası invaze hastalıkta ise patolojiye ve hastanın genel durumuna göre sistemik platin-bazlı kemoterapi ve/veya adjuvan immünoterapi gündeme gelir. Karar; tümör evresi/sınırları (pT, N), neoadjuvan tedavi alınıp alınmadığı, lenf nodu durumu, böbrek fonksiyonu ve eşlik eden hastalıklar dikkate alınarak multidisipliner verilir.

Hangi Ameliyattan Sonra Hangi “kemoterapi”?

TUR-Mesane ameliyatı sonrası – mesane içi (intravezikal) tedaviler

• Düşük riskli hastalarda, ameliyattan hemen sonra (ilk 24 saat içinde) tek doz intravezikal kemoterapi (çoğunlukla mitomisin-C veya epirubisin) nüksü azaltır. Yaygın rezeksiyon, kanama veya perforasyon şüphesi varsa uygulanmaz. uroweb.org+1

• Orta-yüksek risk hastalarda ise idameyle birlikte BCG tercih edilir; BCG’ye erişim ve yan etki durumları göz önünde bulundurulur.

Radikal sistektomi (mesanenin alınması) sonrası – sistemik tedaviler

• Yüksek nüks riski (ör. pT3/4 ve/veya N+), özellikle neoadjuvan kemoterapi almamış uygun hastalarda platin-bazlı adjuvan kemoterapi (dd-MVAC veya gemcitabin-sisplatin) seçenekleri düşünülür.

• Bu grupta, ameliyattan sonra adjuvan nivolumab (immünoterapi) için güçlü kanıtlar mevcuttur; CheckMate-274 çalışması hastalıksız sağkalımda ve güncel analizlerde toplam sağkalımda anlamlı iyileşme göstermiştir. Kılavuzlar yüksek riskli (pT2-pT4a veya N+) olgularda, uygun hastalarda adjuvan immünoterapiyi destekler. urotoday.com+2dailynews.ascopubs.org+2

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Kemoterapi için Zamanlama ve Planlama

• Intravezikal tek doz kemoterapi: İdeal olarak ilk 24 saat içinde. Ciddi kanama/perforasyon şüphesi varsa ertelenir/atlanır. AUA

• Sistemik adjuvan tedaviler: Yara iyileşmesi ve performans durumuna göre genellikle ameliyattan 4–12 hafta sonra başlatılır; net zamanlama onkoloji ve cerrahi ekipçe belirlenir. (Kılavuz ve çalışma uygulamaları üzerinden türetilmiş klinik pratik.) uroweb.org

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Kemoterapi Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?

Platin-bazlı kemoterapi (uygun hastalarda)

• dd-MVAC (dose-dense metotreksat-vinkristin-doksorubisin-sisplatin)

• GC (gemcitabin-sisplatin)
  Çalışmalar her iki rejimin etkin olduğunu; bazı serilerde dd-MVAC’ın daha yoğun ama seçilmiş hastada avantajlı olabildiğini göstermiştir. Seçim; böbrek fonksiyonu, performans, hematolojik rezerv ve komorbiditelere göre yapılır. PMC

Adjuvan immünoterapi

• Nivolumab (PD-1 inhibitörü): CheckMate-274’te yüksek riskli hastalarda DFS ve uzatılmış izlemlerde OS üstünlüğü rapor edilmiştir. Neoadjuvan kemoterapi almış veya almamış hastalar dahildi. urotoday.com+1

Not: Farklı immünoterapilerle ilgili yeni çalışmalar sürmektedir; kullanım onayları ve kılavuz önerileri ülkeye ve tarihe göre değişebilir. Klinik karar, güncel yerel düzenlemeler/kılavuzlarla verilmelidir. urotoday.com

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Kemoterapi Tedavisinde Yan Etkiler ve İzlem

Kemoterapiye bağlı sık görülen yan etkiler

• Yorgunluk, bulantı-kusma, iştahsızlık

• Nötropeni, anemi, trombositopeni (enfeksiyon ve kanama riski)

• Böbrek fonksiyon bozulması (özellikle sisplatin), ototoksisite, nöropati
  Yakın hematolojik ve biyokimyasal takip, hidrasyon ve destek tedavileri esastır; doz ayarlamaları gerekebilir. (Kılavuz genellemeleri.)

Ameliyat Öncesi Kemoterapi Almış Hastada Ameliyat Sonrası Kemoterapi Tedavisi

Neoadjuvan sisplatin-bazlı kemoterapi zaten verilmişse, ek adjuvan kemoterapinin faydası net değildir; buna karşın patolojisi yüksek riskli kalan hastalarda adjuvan nivolumab gibi immünoterapiler mantıklı bir seçenek olarak kılavuzlarda yer alır. Karar bireyselleştirilir.

Kemoterapi ile Işın Tedavisi (Radyoterapi) Gerekir mi?

Seçilmiş durumlarda (ör. pozitif cerrahi sınır, lokal yüksek nüks riski) adjuvan radyoterapi multidisipliner konseyde tartışılabilir; ancak standart değildir ve merkez deneyimi önemlidir.

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Kemoterapi Hakkında Sık Sorular

Ameliyattan sonra kemoterapi herkese gerekir mi? 

Hayır. Karar; tümör evresi, lenf nodu durumu, patolojik risk ve hastanın genel uygunluğuna göre verilir. Düşük riskli NMIBC’de çoğu zaman yalnızca intravezikal tedaviler yeterlidir. uroweb.org

İmmünoterapi mi, kemoterapi mi?

Birbirinin alternatifi veya tamamlayıcısı olabilir. Neoadjuvan almamış, sisplatine uygun hastalarda kemoterapi; yüksek riskli olgularda, özellikle rezidüel yüksek risk varsa adjuvan nivolumab güçlü veriye sahiptir. Seçim kişiselleştirilir. urotoday.com

Tedavi ne kadar sürer?
Kemoterapi genellikle 3–4 kür (yaklaşık 9–12 hafta); adjuvan nivolumab çoğu protokolde 12 aya kadar verilir (protokol ve toleransa göre).

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Hemen Uygulanan Kemoterapi Tedavisi

Kapalı mesane kanseri ameliyatından (TUR-M) hemen sonra, ilk 6 saatte, ameliyat sırasında mesane içinde dağılan kanser hücrelerinin tekrardan mesane içerine yuvalanmaması için bazı ilaçlar verilir. Buna erken dönem kemoterapi denir. Bu tedavi her mesane kanseri için uygun olmayabilir. Mesane içerisinde çok fazla miktarda tümör varsa, ameliyat sırasında mesane duvarında delinme olduysa ya da kanama varsa bu tedavi yapılmaz.

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Adjuvan Kemoterapi Tedavisi

Mesane kanseri ameliyatı sonrası kemoterapi tedavisi, mesane kanseri hastalarına genellikle ameliyattan sonra uygulanır. TUR-M ameliyatı sonrası gelen patoloji sonucuna göre mesane kanseri bazı kriterlere göre düşük, orta ve yüksek olmak üzere üç risk grubuna ayrılır. Düşük risk grubunda kemoterapi tedavine gerek yoktur. Orta risk grubunda olan hastalar için mesane içerisine sonda ile kemoterapi ilaçları verilir. Ameliyat sonrası uygulanan bu kemoterapiye adjuvan kemoterapi denir. Amaç geride kalan kanser hücrelerini öldürmektir. Kalan kanser hücrelerinin ölmesi, yeni kanser oluşma şansını azaltır.

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Sistemik Kemoterapi Tedavisi

Bazen mesane kanseri ameliyatı sonrası dönemde hastalık ilerleyerek metastaz yapar. Yani hastalık başka organlara yayılır. Bu durumda uygulanan kemoterapi tedavisine sistemik kemoterapi denir. Kemoterapi ilaçları, damardan veya ağız yoluyla verilebilir. Damardan verilen kemoterapi, daha güçlüdür ve genellikle daha kısa sürer. Ağız yoluyla verilen kemoterapi, daha az yan etkiye neden olur, ancak daha uzun sürer.

Kemoterapiye bağlı gelişen yan etkiler, uygulanan ilacın türüne ve dozuna göre değişir. En sık görülen yan etkiler arasında bulantı, kusma, ishal, saç dökülmesi ve yorgunluk yer alır.

Özetleyecek olursak;

Mesane kanseri ameliyatı sonrası kemoterapi, kanserin tekrar etmemesi için uygulanan bir tedavidir. Ameliyat sırasında erken dönemde, kapalı mesane tümörü ameliyatından sonra gelen patoloji sonucuna göre orta risk grubundaki hastalarda adjuvan kemoterapi olarak uygulanır.  Mesane kanseri ameliyatı sonrası kemoterapi tedavisi, kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatarak veya öldürerek etkili olur.

Sonuç

Mesane kanseri ameliyatı sonrası kemoterapi, hastalığın tekrarlama riskini azaltmak ve tedavi başarısını artırmak için kritik bir rol oynar. Doğru hasta seçimi ve multidisipliner yaklaşım ile kemoterapi, cerrahi tedavinin tamamlayıcısı olarak etkili sonuçlar sağlayabilir. Hangi tedavinin uygulanacağına ise üroloji, onkoloji ve radyasyon onkolojisi uzmanlarının birlikte değerlendirmesiyle karar verilir. Bu süreçte hastaların düzenli takip edilmesi, yan etkilerin yakından izlenmesi ve kişiye özel planlama yapılması, tedavi başarısını belirleyen en önemli faktörlerdir.

Kaynaklar:

• EAU Kılavuzları – NMIBC ve MIBC (2024 güncellemeleri). uroweb.org+1

• CheckMate-274 – Adjuvan nivolumab, uzatılmış takipte DFS ve OS faydası. urotoday.com+1

• AUA NMIBC Kılavuzu – TUR-M sonrası tek doz intravezikal kemoterapi uygulaması ve kontrendikasyonları. AUA

Bu metin genel bilgilendirme amaçlıdır; hastanızın özel durumu için lütfen patoloji raporuyla birlikte kişisel öneri isteyin.

Prof. Dr. Yusuf İlbey

Üroloji Doktoru
İlgi alanları arasında mesane kanseri ve yapay mesane bulunmaktadır. Hastalarına tıbbi değerlendirmeleri doğrultusunda tedavi sürecine katkı sağlamaktadır.

Tüm Yazıları Oku | Randevu Al